Druga połowa września to jak co roku okres, w którym środowiska kardiologiczne na całym świecie mobilizują lokalne instytucje i społeczności do rozpowszechniania wiedzy na temat profilaktyki chorób układu krążenia. Wiąże się to z obchodami Światowego Dnia Serca (World Heart Day), który przypada w 2024 roku na 29 września. W Polsce odbywa się on pod hasłem „Zadbaj o swoje serce!”. Światowa Federacja Serca prowadzi globalną kampanię społeczno-edukacyjną, apelując do decydentów o międzysektorową współpracę na rzecz zdrowia sercowo-naczyniowego. Eksperci kampanii „Akcja Kardioprotekcja” podkreślają konieczność wprowadzenia zmian zarówno na poziomie systemowym, jak i na poziomie stylu życia Polek i Polaków. Ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia można zmniejszyć na każdym etapie życia, stosując się do kilku podstawowych zasad.
Za autora pomysłu tego święta uznaje się profesora Antonio Bayes de Luna, który w latach 90 piastował funkcję Prezesa Światowej Federacji Serca (WHF – World Heart Federation). Dzięki jego staraniom pierwsze obchody Światowego Dnia Serca odbyły się 24 września 2000 roku, a organizację obchodów w kolejnych latach zaplanowano na ostatnią niedzielę września.
Światowy Dzień Serca szczególną okazją do refleksji nad swoim stylem życia
Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak zawał serca, udar mózgu i niewydolność serca, wciąż nie są powszechnie znane jako jedna z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Tymczasem według szacunków Światowej Federacji Serca każdego roku na świecie z tego powodu umiera ponad 20,5 miliona osób. Eksperci zaznaczają, że nawet 80% chorób sercowo-naczyniowych można skutecznie zapobiec, stąd potrzeba ciągłej edukacji dotyczącej zapobieganiu chorobom.
„Z jednej strony potrzebne są zmiany systemowe, takie jak zapewnienie lepszej infrastruktury czy rozszerzenie dostępu do opieki, ale z drugiej strony zdrowie naszego serca zależy w dużym stopniu od naszych codziennych decyzji. Często sukces tkwi w nawet drobnych zmianach w naszym stylu życia – naszej aktywności fizycznej, diecie i zarządzaniu stresem. Światowy Dzień Serca zachęca wszystkich do zwrócenia uwagi na swój styl życia i zadbania o zdrowie naszego najważniejszego mięśnia” – zaznacza prof. dr hab. n. med. Piotr Jankowski, ekspert kampanii „Akcja Kardioprotekcja”.
Światowa Federacja Serca wzywa do działania i zintegrowanej współpracy
Światowy Dzień Serca na przestrzeni ostatnich dwóch dekad przekształcił się w globalny ruch na rzecz poprawy zdrowia, dobrostanu i produktywności społeczeństwa. Na sześciu kontynentach we współpracy między innymi z WHO, UNESCO i UNICEF prowadzona jest od lat kampania społeczno-edukacyjna, podnosząca świadomość na temat możliwości prewencji i leczenia chorób sercowo-naczyniowych. Jednocześnie eksperci i ekspertki podejmują regularnie apele do decydentów, pracowników służby zdrowia, środowiska naukowego, sektora prywatnego oraz do pacjentów o podjęcie wspólnych działań na rzecz zdrowia układu krążeniowego.
Dbaj o zdrowie swojego serca, niezależnie od wieku
Ekspert kampanii „Akcja Kardioprotekcja” prof. dr hab. n. med. Ryszard Piotrowicz podkreśla, że: „choć choroby serca często kojarzą się z osobami starszymi, to coraz więcej młodych ludzi zmaga się z problemami kardiologicznymi. Dlatego tak ważne jest edukowanie społeczeństwa już od najmłodszych lat o łatwo dostępnych sposobach zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym. Trzeba pamiętać, że oprócz m.in. regularnej aktywności fizycznej, zbilansowanej diety i ograniczania stresu kluczowe jest także właściwe leczenie nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki lipidowej i cukrzycy. Zapobieganie chorobom układu krążenia, w tym chorobom serca, oznacza dokonywanie w każdej dekadzie życia mądrych wyborów, które zaprocentują w przyszłości.”
Poniżej kilka prostych zasad, których warto przestrzegać na poszczególnych etapach życia[1]:
Po 20. roku życia:
- poddawaj się regularnym badaniom lekarskim. Wiedza na temat stanu zdrowia na wczesnym etapie ułatwia wykrycie ewentualnych zmian w przyszłości.
- bądź aktywny/a fizycznie. Ruch to zdrowie, a o wiele łatwiej jest pozostać aktywnym, jeśli zacznie się uprawiać sport już w młodym wieku.
- nie pal i unikaj biernego palenia. Jeśli palenie papierosów zaczęło się w wieku nastoletnim, nadszedł czas, aby je rzucić. Pamiętaj też, że z powodu biernego palenia w domu lub w pracy osoby niepalące są nawet o 30% bardziej narażone na choroby serca lub raka płuc.
Po 30. roku życia:
- stwórz i pielęgnuj zdrowe nawyki. Niezależnie od tego, czy mieszkasz sam/sama, czy masz rodzinę, wprowadź zdrowe nawyki w swoim domu i pokaż innym, jak łatwo o nie dbać.
- poznaj historię chorób w swojej rodzinie. Posiadanie krewnego cierpiącego na chorobę serca zwiększa poziom ryzyka, zwłaszcza jeśli jest to rodzic lub rodzeństwo.
- spróbuj opanować swój stres. Nauka technik radzenia sobie ze stresem przynosi korzyści nie tylko dla ciała, ale także dla jakości życia. Istnieją różne metody relaksacji i każdy może znaleźć coś dla siebie. Trzeba spróbować i wykonywać je z przyjemnością, a wtedy staną się miłym i użytecznym nawykiem.
Po 40. roku życia:
- utrzymuj w normie swoją wagę i kontroluj, aby nie przekroczyć BMI.
- sprawdzaj poziom cukru we krwi. Oprócz pomiaru ciśnienia krwi i innych badań kontrolnych dotyczących serca, przed ukończeniem 45. roku życia należy wykonać badanie poziomu glukozy we krwi na czczo. Badania mogą być wykonywane wcześniej lub częściej, jeśli masz nadwagę, cukrzycę lub jesteś w grupie ryzyka.
- nie lekceważ chrapania. Co piąty dorosły cierpi na co najmniej łagodny bezdech senny, który powoduje przerwy w oddychaniu podczas snu. Jeśli nie jest odpowiednio leczony, bezdech senny może przyczynić się do wysokiego ciśnienia krwi, chorób serca i udaru mózgu.
Po 50. roku życia:
- przestrzegaj swojego planu leczenia.Ogranicz ryzyko, postępując zgodnie z zaleconym przez lekarza planem leczenia, w tym przyjmując leki oraz dokonując zmian w stylu życia i diecie.
- odżywiaj się zdrowo. Zalecanym modelem żywienia w prewencji chorób sercowo-naczyniowych jest dieta śródziemnomorska.
- zadbaj o codzienną dawkę ruchu. Regularna i świadoma aktywność fizyczna jest szczególnie ważna dla osób znajdujących się w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Podczas ćwiczeń serce pracuje intensywniej, co prowadzi do przyspieszonego przepływu krwi przez mięśnie szkieletowe, serce oraz skórę.
- poznaj ostrzegawcze symptomy zawału serca i udaru mózgu. Objawy zawału serca u kobiet mogą być inne niż u mężczyzn. Świadomość tego, kiedy dochodzi do zawału serca lub udaru mózgu oznacza, że istnieje większe prawdopodobieństwo uzyskania natychmiastowej pomocy.
Po 60. roku życia:
- zapytaj swojego lekarza rodzinnego, jakie badania profilaktyczne powinny być wykonane w tym wieku. Seniorzy to grupa pacjentów, u których szczególnie często rozwijają się różnego rodzaju choroby i schorzenia, szczególnie narażeni są na choroby metaboliczne, jak cukrzyca czy miażdżyca. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie pozwala często na pełne wyleczenie lub stabilizację, co znacząco poprawia jakość życia.
- uważaj na swoją wagę. Z wiekiem organizm potrzebuje mniej kalorii. Nadwaga powoduje, że serce pracuje ciężej i zwiększa ryzyko chorób serca, wysokiego ciśnienia krwi, cukrzycy i wysokiego poziomu cholesterolu.
- pamiętaj, że ruch to zdrowie. Im jest go więcej, tym lepiej dla zdrowia. Warto zatem pamiętać, że każdy wysiłek fizyczny jest korzystny.
- kontroluj swoją kondycję psychiczną. Poznaj odpowiednie techniki relaksujące, które pomagają w radzeniu sobie ze stresem. Złe samopoczucie może być spowodowane na przykład chorobą lub jej skutkami.
- przestrzegaj zaleceń lekarskich. Regularne stosowanie leków jest istotnym elementem skutecznego leczenia wielu chorób przewlekłych oraz nagłych schorzeń. Przestrzeganie zaleceń lekarza co do dawkowania i harmonogramu przyjmowania leków pozwala osiągnąć optymalne efekty terapeutyczne i minimalizować ryzyko powikłań.
- poznaj ostrzegawcze objawy zawału serca i udaru mózgu. Jeśli do tej pory nie poznałeś pierwszych symptomów zawału serca lub udaru mózgu to koniecznie się z nimi zapoznaj. Czas odgrywa kluczową rolę i decyduje o tym, czy przeżyjemy i czy będziemy w stanie normalnie funkcjonować po przebytej chorobie.
Eksperci kampanii zachęcają do wykonania KardioTestu, który pozwala sprawdzić, jak należy dbać o swoje serce. Każda osoba po ukończeniu KardioTestu otrzymuje spersonalizowane zalecenia, jak wdrożyć działania kardioprotekcyjne i rehabilitację kardiologiczną.
Zachęcamy również do odwiedzenia strony www.kardioprotekcja.pl, na której znajduje się wiele przydatnych informacji na temat prewencji chorób sercowo-naczyniowych.
[1] https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-lifestyle/how-to-help-prevent-heart-disease-at-any-age (dostęp 26.09.2024)